افتادگی رحم چیست؟
افتادگی رحم با نام علمی پرولاپس رحم نیز شناخته میشود و عارضه ای شایع در بین اکثر بانوانی است که وارد سنین میانسالی میشوند، از نظر متخصصان افزایش سن برای بانوان و انجام زایمان های طبیعی متعدد از مهمترین دلایل افتادگی رحم است، اما اگر بخواهیم افتادگی رحم را کمی جزئی تر شرح دهیم باید بدانید که اگر قدرت ماهیچه های شکم و لگن از بین برود و یا دچار ضعف و کشش شدید شوند ممکن است اجزایی همچون رحم از جایگاه خود خارج شده و دیگر ماهیچه ها، رباط ها و عضلات توانایی نگهداری این عضو را ندارند.
چنین اختلالی عموماً بر اثر زایمان طبیعی دشوار اتفاق می افتد همچنین ممکن است تغییر در میزان هورمون استروژن بر قدرت عضلات اثرگذار بوده و بر اثر تضعیف عضلات این محدوده وضعیت رحم نیز به خطر می افتد، با این حال می توان گفت که اگر اختلالی در عملکرد عضلات نگهدارنده رحم اتفاق بیفتد وضعیت رحم به خطر افتاده و به سمت کانال واژن کشیده میشود و باعث بروز افتادگی رحم خواهد شد.
افتادگی رحم در زنان میانسال و کسانی که به یائسگی مبتلا شده اند بیش از دیگران اتفاق بیفتد و کاهش ترشح هورمون ها قدرت عضلات را از بین برده و این عارضه رخ می دهد.
پزشکان فعال در این زمینه افتادگی رحم را درجه بندی می کنند، افتادگی رحم درجه یک به نوعی است که گردن رحم جابجا شده و به سمت کانال واژن حرکت می کند و وارد قسمت بالایی واژن میشود.
افتادگی رحم درجه ۲ به گونه ای است که گردن رحم بیشتر از قبل به سمت واژن کشیده شده اما هنوز هم از جایگاه اصلی خود خارج نشده است، در این حالت گردن رحم وارد کانال واژن میشود.
و اما حالت سوم افتادگی زمانی رخ می دهد که رحم به پایین ترین قسمت واژن منتقل میشود و فرد دچار بیرون زدگی رحم از واژینال شده و گردن رحم به راحتی از دهانه واژن قابل مشاهده است.
شدیدترین نوع افتادگی رحم درجه ۴ است به گونه ای که دهانه رحم به طور کامل از واژن خارج میشود و فرد نیاز به جراحی فوری دارد.
معمولاً این اختلال آنقدر وسیع و خطرناک است که گاهاً پزشک مجبور به تخلیه رحم شده و برای حفظ سلامت دیگر ارگان ها چنین عملی را انجام می دهند.
انواع افتادگی رحم
افتادگی رحم با توجه به شدت و نوع آن به چهار درجهی زیر تقسیم میشود:
افتادگی رحم درجه یک
در این وضعیت گردن رحم به درون واژن رفته اما از آن خارج نشده است.
در این حالت فرد دارای علائم خفیفی است و ممکن است فشار و یا سنگینی را در قسمت لگن حس کند.
افتادگی رحم درجه دو
در این حالت رحم وارد کانال واژن شده و ممکن است مقداری از آن خارج شود.
در این نوع افتادگی ممکن است فرد دچار کمرددر و یا درد زمان رابطهی جنسی بشود.
افتادگی رحم درجه سه
در این نوع از افتادگی رحم وارد قسمت پایین واژن شده و ممکن از کمی از آن خارج شود و دهانه رحم کاملا از دهانه واژن قابل مشاهده است.
فرد در این حالت ممکن است دچار فشار شدید روی لگن، بی اختیاری ادرار، درد پایین کمر و درد موقع رابطه جنسی شود.
افتادگی رحم درجه چهار
افتادگی رحم درجه چهار شدیدترین نوع افتادگی رحم است به صورتی که دهانه رحم کاملا از دهانه واژن خارج شده و نیاز به جراحی فوری دارد.
در این حالت فرد علائمی مانند درد شدید پایین کمر، مشکلات ادراری، دیدن برامدگی بیرون واژن و خونریزی یا ترشحات غیر نرمال واژن را مشاهده میکند.
بررسی علائم افتادگی رحم
افتادگی رحم از آن دسته آسیب ها و بیماری هایی است که برای برخی از بانوان با شدت مختلف اتفاق می افتد، اما معمولاً علائم آن برای بیماران یکسان است و افراد مطابق با وضعیت بدن و شدت آسیب دیدگی رحم این حالات را از خفیف تا شدید تجربه می کنند.
از علائم افتادگی رحم باید به خونریزی واژینال اشاره کرد، این افراد به مرور زمان دچار تکرر ادرار شده و هنگام نشستن حس می کنند که بر روی یک برجستگی قرار گرفته اند که باعث ناراحتی آنها میشود.
اما در پی افتادگی رحم احتمال بروز قاعدگی های دردناکو تخلیه زیاد خون وجود دارد و البته قاعدگی برای افراد بسیار سخت و سنگین سپری میشود، این دردها اغلب در هنگام رابطه جنسی نیز حس میشود و شرایط را برای افراد تا حد زیادی سخت می کند.
بانوان ممکن است به علت عفونت داخلی دچار تب و یا لرز نیز بشوند.
در اثر افتادگی رحم اغلب بانوان یک توده یا تورم را در ناحیه رحم حس می کنند که معمولاً این برجستگی با لمس هم مشخص میشود، همواره این نکته را به یاد داشته باشید که اگر با بیرون زدگی رحم مواجه هستید قطعاً افتادگی رحم در حد بسیار شدید برایتان رخ داده و ممکن است در کنار آن احساس کشش و سنگینی زیادی را در رحم متوجه شوید.
افراد مبتلا به افتادگی رحم خیلی زود مشکلاتی را در نشستن و برخاستن تجربه می کنند از طرفی یبوست، هموروئید و دفع سخت برای آنها اتفاق افتاده و به طور مکرر عفونت های مثانه را متحمل میشوند.
افتادگی رحم یکی از مهمترین دلایل بدبو شدن واژن است که البته بوی تند ادرار را در چنین موقعیتی متوجه شده و دردی مداوم را در ناحیه واژن، شکم و لگن تجربه خواهید کرد.
در صورت افتادگی رحم احساس پر بودن شکم یا حس خارج شدن ناگهانی جسمی از واژن کاملاً طبیعی است هر چقدر که این حالات شدت پیدا کند احتمال بروز تب و لرز برای فرد افزایش یافته و ممکن است در پی بروز عفونت های داخلی تهوع نیز رخ دهد.
علائم خطرناک افتادگی رحم
علائم خطرناکی برای افتادگی رحم وجود دارد که در صورت ابتلا بایر فورا به پزشک مراجعه کرده و تحت درمان قرار بگیرید.
- احساس فشار در ناحیه واژن و مشاهده رحم
- حس کردن بیرون زدگی در واژن
- مشکلات شدید ادراری
- مشکل گوارشی شدید
- درد شدید پایین کمر زمان انجام فعالیت روزمره
- خونریزی
عواملی که باعث افتادگی رحم می شود
همه بانوان موظفند که از سلامت و عملکرد طبیعی رحم مراقبت کنند و با بروز هرگونه آسیب هر چند کوچک و جزئی باید سریعاً شرایط را برای درمان و بهبودی فراهم سازند.
اما مهم است که عوامل موثر بر افتادگی رحم را شناخته تا بتوانید با مراقبت بیشتر و دوری از عوامل خطر آفرین از سلامت خود مراقبت نمایید، از نظر متخصصان یبوست های مزمن، چاقی مفرط و حتی تومورهای لگنی عوامل موثر بر افتادگی رحم هستند.
اگر افراد به طور مرتب در پوزیشن نامناسب اقدام به بلند کردن اجسام سنگین کنند به مرور زمان احتمال افتادگی رحم وجود دارد، اما بارداری های مکرر و زایمان های طبیعی سخت باعث افتادگی رحم میشوند هر چند که ممکن است فشار یا ضربه های ناگهانی به بخش پایینی شکم بر این عارضه اثرگذار باشد.
میزان هورمون استروژن در بدن با اختلالاتی که در ناحیه تناسلی و دستگاه تولید مثل اتفاق می افتد رابطه مستقیم دارد، به همین دلیل است که بانوان با آغاز یائسگی و کمتر شدن هورمون استروژن با افتادگی رحم مواجه میشوند، حال فرقی نمی کند که افراد در چه سنی با کاهش میزان استروژن مواجه شوند در هر صورت چنین اتفاقی باعث افتادگی رحم خواهد شد.
اما متخصصان آسیب ها و بیماری های عفونی در بافت واژن و مثانه را با چنین اختلالی مرتبط دانسته و معتقدند که اگر ضعف ماهیچه ای در بخش لگنی اتفاق بیفتد ممکن است سلامت رحم نیز به خطر افتاده و از جایگاه اصلی خود خارج شود.
افراد مبتلا به آسم یا برونشیت به دلیل سرفه های شدید و دائمی فشار زیادی را به ناحیه شکم وارد می کنند و این مسئله بر افتادگی اندام های لگنی موثر است و رحم بیش از دیگر اعضا به خطر خواهد افتاد.
زمانی که صحبت از افتادگی رحم می شود نمی توان سابقه وراثتی و خانوادگی افراد را نادیده گرفت، ژنتیک و نژاد افراد بر این مسئله تاثیرگذار است هر چند که ممکن است سبک زندگی نامناسب و مصرف دائم انواع دخانیات و سیگار باعث به وجود آمدن چنین آسیبی شود.
ورزشهای خاص از جمله وزنه برداری عامل دیگر و تاثیرگذار بر افتادگی رحم است ناگفته نماند که گشاد شدن واژن و یا چند قلو زایی همگی بر چنین اختلالی موثر بوده و تا حد ممکن باید نسبت به این مسئله با آگاهی بیشتر برخورد نمایید.
چاقی مفرط، ژنتیک، آسم و فشار ناگهانی به زیر شکم زیر از عوال ابتلا به افتادگی رحم است.
چه بیماری هایی باعث افتادگی رحم میشوند؟
در برخی موارد افتادگی رحم به دنبال بعضی از بیماریها ایجاد میشود.
افتادگی مثانه
ضعف عضلات لگن و بیرون زدن واژن و قسمتی که وارد مثانه میشود ممکن است موجب تکرر ادرار و احساس فوری به ادرار شود.
فتق روده
به حالتی که دیواره پشتی بالای واژن دچار فتق شود، فتق روده میگویند.
در این وضعیت قسمتی از روده کوچک وارد واژن شده و موجب فشار میشود.
افتادگی لگن
رکتوسل فتق دیواره پشتی پایین واژن است که قسمتی از رکتوم درون واژن برجسته شده و حرکت رودهها را سخت میکند.
تشخیص افتادگی رحم
بعد از مراجعه به پزشک، ایشان با بررسی سابقه بیماری های شخص درمان را شروع میکند.
به موارد زیر میتوان به عنوان روش های تشخیص افتادگی توسط پزشک اشاره کرد.
- معاینه واژینال
- بررسی فشار داخل شکم
- سونوگرافی
- عکس برداری
- ام آر آی
- آزمایش ادرار و خون
درمان افتادگی رحم
پس از تشخیص افتادگی رحم پزشک اقدام به درمان آن میکند.
افتادگی رحم با روش های جراحی و غیر جراحی درمان میشود که در ادامه به توضیح آنها میپردازیم.
درمان خانگی افتادگی رحم
در مراحل اولیه درمان و بعد از مراجعه به پزشک با انجام یکسری اقدامات در خانه میتوانید به درمان کمک کنید.
- تغذیه مناسبپ
- ورزش روزانه
- بلند نکردن جسم سنگین
- رعایت بهداشت واژن
- حذف کردن الکل و دخانیات
- عدم بارداری پشت سر هم
- فشار نیاوردن به ناحیه تناسلی
درمان های غیر جراحی
هورمون درمانی
پزشک با استفاده از شیاف، قرص و یا تزریق استروژن بافت واژن را تقویت کرده و به تقویت عضلات کمک میکند.
پساری
پساری وسیله برای کانال واژن است که از افتادگی واژن جلوگیری میکند.
این وسیله شکلی مانند دونات دارد و در زیر دهانه رحم قرار میگیرد.
پساری به بالا کشیدن و تثبیت رحم کمک کرده و برای درماان افتادگی خفیف رحم قابل استفاده است.
درمانهای بیوفیدبک
این روش های درمانی جدیدی هستند که از دستگاه های مخصوص برای تقویت عضلات واژن استفاده میکنند.
این دستگاهها معمولا به صورت واژینال استفاده شده و با انقباض عضلات لگن و تقویت عضلات انقباضی موجب درمان بافت آسیب دیده میشود.
تحریک عصبی عضلانی یا ویبره
این روش از موثرترین راههای درمان افتادگی رحم است که از تحریک عصبی و شوک برای تقویت عضلات استفاده میکنند.
پزشک دستگاه مخصوصی را وارد واژن کرده و می خواهد که عضلات لگن و واژن را مدام منقبض کنید.
هر شوک 5 الی 10 ثانیه بوده و هرجلسه 20 تا 30 دقیقه طول میکشد.
درمان جراحی
جراحی اصلاح افتادگی رحم
در این روش با پیوند و اتصال رباط لگن و قسمت پایین رحم، رحم در جای قبلی خود قرار میگیرد.
لاپاروسکوپی
لاپاروسکوپی عملی کم عارضه است که لوله(کاتتر) توسط برش کوچک روی شکم وارد لگن شده و پزشک بافت آسیب دیده را ترمیم میکند.
لیزر درمانی
در این روش پزشک با درمان گشادی واژن به درمان افتادگی رحم کمک میکند.
اگر فرد دچار افتادگی رحم شدید نباشد پزشک با پرتوهای لیزر بافت آسیب دیده را ترمیم میکند.
هیستروکتومی
این عمل برای درمان افتادگی رحم شدید پیشنهاد میشود.
در این عمل پزشک رحم را به صورت کامل از طریق وآژن و یا شکم خارج میکند و فرد دیگر توانایی باردار شدن ندارد.
عوارض عمل افتادگی رحم
موارد زیر برخی از عوارض عمل جراحی افتادگی رحم هستند.
- خونریزی
- درد
- عفونت واژن
- کاهش میل جنسی
- مشکلات دفع ادرار
- ناباروری
- بازگشت دوباره بیماری
- بی اختیاری ادرار
مراقبت های پس از عمل افتادگی رحم
بعد از مرخص شدن از بیمارستان بهتر است که موارد زیر را رعایت کنید.
- پرهیز از غذاهای نفاخ
- خوردن 8 لیوان آب در روز
- رابطه حنسی نداشتن
- استفاده از لباس زیر نخی
- عدم جابجایی اجسام و پیاده روی زیاد
- رعایت بهداشت واژن
- عوض کردن روزانه لباس زیر
عوارض عدم درمان افتادگی رحم
درمان های مختلفی برای رفع افتادگی رحم وجود دارد به شرط آنکه در زمان مناسب و پیش از آنکه دیر شود برای بهبود اوضاع اقدام کنید، عدم درمان به موقع افتادگی رحم احتمال بیماری های عفونی، لگنی و رحمی را افزایش می دهد به مرور زمان افراد با یائسگی زودرس مواجه شده و احتمال ناباروری نیز افزایش می یابد.
از مهمترین عوارض عدم درمان افتادگی رحم باید به افتادگی مثانه و بی اختیاری ادراری نیز اشاره کرد، این بانوان به مرور زخم و بد شکل شدن واژن را تجربه کرده و ممکن است در حالت های پیشرفته عفونت کلیه و بسته شدن مجاری ادراری را تجربه نمایید.
علاوه بر عوارض گفته شده فرد ممکن است عوارض زیر را نیز مشاهده کند.
- زخم دهانه رحم و ابتلا به بیماری مقاربتی
- ناباروری
- یائسگی زودرس
- عفونت مکرر واژن
- عفونت کلیه
افتادگی رحم از آن دسته آسیب هایی است که نه تنها جسم فرد را تحت تاثیر قرار می دهد بلکه ممکن است از نظر روانی تبعاتی را به همراه آورد که از مهمترین آنها می توان به افسردگی اشاره کرد و افراد در زندگی زناشویی با مشکلات زیادی مواجه میشوند لذا مهم است که به پزشک متخصص و حاذق همچون دکتر فاطمه علیزاده مراجعه کنید.
پیشگیری از افتادگی رحم
انجام موارد زیر می تواند به شما کمک کند که در سنین بالا و یا بعد از زایمان دچار افتادگی رحم نشوید.
انجام تمرینات کگل
تمرینات کگل یکی از بهترین ورزش ها برای تقویت عضلات کف لگن است.
در این تمرین شما باید عضلات کف لگن را به مدت 5 ثانیه منقبض کرده و سپس رها کنید، این حرکت را باید هرروز 10 مرتبه تکرار کرده و کم کم عضلات را برای 10 ثانیه منقبض کنید.
ورزش
انجام حرکات ورزشی زیر به تقویت عضلات کف لگن کمک میکند.
- حرکت اسکات
- حرکت پل
- حرکت پلانک
- حرکت ضربه به بالا
- حرکت اسپلیت تیبل تاب
توجه به نحوه بلند کردن اجسام
یاد گرفتن نحوه بلند کردن اجسان و بلند نکردن اجسام سنگین به تنهایی یکی از روش های موثر پیشگیری از افتادگی رحم است.
کاهش وزن
کم کردن وزن به برداشتن فشار از واژن و پیشگیری از افتادگی رحم کمک میکند.
رعایت رژیم غذایی
مصرف غذاهای پر از فیبر و و پرونئین به بازسازی عضلات شما کمک میکند.
